دررفتگی کشکک زانو به معنی خارج شدن کاسه زانو در موقعیت خود است که علت درد پا از زانو به پایین است. دررفتگی کشکک زانو زمانی رخ می‌دهد که در هنگام خم و راست کردن پا، کشکک زانو از محل خود خارج شد‌ه و جابجا شود. در اغلب موارد، کشکک زانو بیش از حد به سمت خارج منحرف می‌شود، اما در تعداد کمی از افراد این انحراف به سمت داخل است. راه‌های مختلفی برای درمان آن وجود دارد، اما انتخاب روش مناسب برای شما بستگی به شدت دررفتگی کشکک و شرایط زانوی شما دارد.
برای درمان این حالت، پزشک سعی می‌کند کاسه در رفتـه را به موقعیت اصلی خود برگرداند. در این مقاله از سایت آی آر مای شاپ به شناخت دررفتگی کشکک زانو می‌پردازیم. همچنین به روش‌های درمان دررفتگی کشکک زانو نگاهی خواهیم داشت تا مطلب کاملی را برای شما فراهم کرده باشیم.
آناتومی کاربردی کشکک زانو و دررفتگی و بی ثباتی آن
استخوان کشکک در جلوی زانو قرار دارد. کشکک بزرگترین استخوان کنجدی بدن است و داخل تاندون چهارسر جلو مفصل زانو قرار گرفتـه است. به همین دلیل است که در زمان دررفتگی کشکک زانو افراد درد جلو زانو را تجربه می‌کنند. مرکز استخوان بندی آن دارای طرح کلی گره خورد‌ه یا غده‌ای است. کشکک زانو عمدتا از بافت متراکم اسفنجی به وجود می‌آید. همچنین دارای سطح قدامی و خلفی، سه حاشیه و یک راس است. این استخوان patella، از مراکز استخوان‌سازی متعدد منشا می‌گیرد که از سن سه تا شش سالگی رشد می‌کنند و به سرعت به هم می‌پیوندند.
در واقع، سطح جلویی قسمت پایینی استخوان ران به شکل یک شیار پهن است که استخوان کشکک می‌تواند در آن به راحتی حرکت کند. تا وقتی کشکک در این شیار است کارکرد مناسبی داشتـه و شما می‌توانید به راحتی راه رفتـه، بدوید، بنشینید، بایستید و زانویتان را حرکت دهید. مشکل از زمانی آغاز می‌شود که کشکک از این شیار خارج می‌شود.
دررفتگی کشکک زانو ( بی‌ثباتی کشکک زانو)
بی ثباتی کشکک زانو زمانی اتفاق می‌افتد که کاسه زانو بیرون می‌لغزد یا در اثر ضربه از جای خود خارج می‌شود. شبکه‌ای از تاندون‌ها و رباط‌ها که کاسه زانو را در داخل شیار تروکلئار می‌کنند.
زمانی که کشکک زانو جابجا می‌شود، این کاسه به خارج از شیار تروکلئار منتقل می‌شود و دیگر نمی‌تواند به سمت بالا و پایین حرکت کند. این حالت موجب قفل شدن زانو می‌شود و در اغلب موارد باعث کشیدگی و پارگی رباط ها می‌گردد. در اکثر مواقع (۹۳ درصد از موارد)، کاسه زانو به طرف خارجی مفصل زانو و شیار تروکلئار کشید‌ه می‌شود. دررفتگی کشکک معمولاً به دلیل آسیب دیدگی ناشی از ضربه و فشار زیاد بر مفصل زانو یا در اثر چرخش و پیچش ناگهانی ایجاد می‌شود. این جابجایی و دررفتگی نیز مانند دررفتگی استخوان‌های سایر قسمت‌های بدن، تا زمانی که اصلاح نشود، دردناک و ناتوان‌کننده خواهد بود. اما در برخی مواقع نیز این دررفتگی کشکک زانو، خودبخود اصلاح می‌شود.
انواع دررفتگی کشکک زانو
دررفتگی زانو انواع متفاوتی دارد که بر اساس نوع دررفتگی، قابلیت جا افتاد‌ن، یا غیرقابل جاانداختن، موقعیت استخوان ساق تعیین می‌شود که عبارتند از:
- دررفتگی قدامی
- دررفتگی خلفی
- دررفتگی مدیال
- دررفتگی لاترال و روتاری
در ادامه به بررسی علت و علائم دررفتگی کشکک زانو خواهیم پرداخت.
علت دررفتگی کشکک زانو
دررفتگی کشکک زانو عمدتاً به دو علت رخ می‌دهد:
در اغلب موارد علت دررفتگی کشکک زانو این است که شخص در حالی که کف پایش محکم روی زمین ثابت است، زانویش می‌چرخد. این حالت معمولاً در ورزش‌هایی رخ می‌دهد که در آن انجام حرکات سریع بسیار مهم است، مانند فوتبال، بسکتبال و اسکی. دوم این‌که ممکن است براثر وارد شدن ضربه بسیار شدید و مستقیم به زانو، کشکک زانو از جای خود خارج شود. این حالت ممکن است در حین انجام ورزش‌هایی مانند فوتبال و یا حتی در حین انجام کارهای روزمره رخ دهد.
علائم دررفتگی
در صورت دررفتگی کشکک زانو ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- انحراف آشکار کاسه زانو، که ممکن است بطور کامل خارج از محل به نظر برسد یا زاویه غیر طبیعی داشته باشد.
- بروز درد شدید در زانو و تورم و کبودی ناگهانی.
- ناتوانی در خم و راست کردن زانو.
- ناتوانی در راه رفتن.
- احساس صدای ترکید‌ن به همراه درد در زانو.
- عاجز بودن زانو زانو از تحمل وزن
- لغزیدن زانو به پهلو
- گیر کردن زانو در حین حرکت و صدای جیر جیر
- احساس درد، سفتی و تورم در جلوی زانو
- افزایش درد با انجام فعالیت
توجه داشته باشید که هرگز نباید سعی کنید دررفتگی کشکک زانو را به تنهایی جابجا یا اصلاح کنید. چرا که اینکار ممکن است آسیب بیشتری به زانوی شما بزند.
چه کسانی در معرض ابتلا به دررفتگی کشکک زانو قرار دارند؟
افرادی که در معرض ابتلا به عارضه‌های کشکک هستند عبارت‌اند از:
- کسانی که اضافه وزن دارند.
- افرادی که دچار آسیب، شکستگی در زانو شده‌اند.
- دونده‌ها، بازیکنان فوتبال، دوچرخه‌سواران و سایر افرادی که اغلب ورزش می‌کنند.
تشخیص دررفتگی زانو
تشخیص دررفتگی زانو کار آسانی است، زیرا در صورت وجود بی ثباتی زانو، ظاهر زانو خود گویای این عارضه است. برای تعیین وضعیت استخوان‌های زانو و میزان آسیب به آنها باید تصویر برداری با اشعه ایکس و سی تی اسکن انجام شود. گاهی اوقات نیز باید فرد MRI شود تا جزئیات تاندون‌ها، غضروف‌ها، رباط‌ها و بافت‌های نرم بررسی شود.
اگر دررفتگی کشکک زانو با آسیب‌های دیگر مانند انسداد و پارگی رگها همراه باشد، پزشک متخصص سی تی آنژیوگرافی را تجویز می‌کند. چرا که ماده رنگی به رگها تزریق شود و مسیر گردش خون در اطراف زانو نشان داد‌ه شود. با این کار، پزشک به پارگی یا انسداد رگها در اطراف زانو پی می‌برد.
درمان خانگی دررفتگی کشکک زانو
درمان خانگی دررفتگی کشکک زانو فقط صرف کنترل درد آن و پیشگیری از گسترش عارضه است. با این حال، در ادامه به بررسی روش‌های کلی که به درمان درد دررفتگی کشکک زانو کمک می‌کنند، می‌پردازیم:
استراحت کردن: استراحت دادن به زانوی آسیب دید‌ه باعث رفع التهاب آن می‌شود.
کیسه یخ: قرار دادن کیسه یخ روی زانو به کاهش التهاب آن کمک می‌کند. حتماً باید بین یخ و زانو، لباس یا حوله وجود داشتآه باشید. کیسه یخ را بیشتر از ۱۵ دقیقه روی ناحیه آسیب دید‌ه قرار ندهید.
آتل‌بندی (استفاده از بریس) و کفش‌ها: با کمک این وسایل، کشکک زانو در محل خود محکم نگه داشته می‌شود. در عین حال باعث می‌شود که در دوران نقاهت و بهبودی فشار کمتری به زانو وارد شود. کفش‌ها و ارتز می‌توانند از چرخش ران به سمت داخل، پرانتزی شدن زانو (والگوس زانو) و پروناسیون مفصل ساب تالار پیشگیری کنند.
درمان دررفتگی و بی ثباتی کشکک زانو توسط پزشک
اموزش جا انداختن دررفتگی کشکک زانو: برای اینکار متخصص به آرامی پا را خم می‌کند. سپس از قسمت زانو پا را راست نموده و با فشار مستقیم خارج به داخل به کشکک آن را جا می‌اندازد. پس از جا انداختن، بایستی التهاب از بین برد‌ه شود. برای این کار از داروهای مسکن استفاده می‌شود و از مفصل زانو مراقبت به عمل می‌آید.
داروهای ضد التهاب: داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به کاهش التهاب کمک می‌کنند. همچنین باعث تسکین درد کشکک زانو می‌شوند.
درمان با الکتروتراپی: در دررفتگی‌های شدید و حاد کشکک زانو، تحریک الکتریکی عضلات چهار سر ران یک گزینه برای بازتوانی عضلات است. تحریک الکتریکی همچنین می‌تواند نقش مهمی را در مدیریت آب آوردگی مفصل زانو ایفا کند.
جراحی دررفتگی کشکک زانو
عمل جراحی فقط در موارد شکستگی یا جراحات جدی دیگر نظیر پاره شدن رباط‌ها انجام می‌شود. اگر سابقه دررفتگی کشکک زانو را داشتـه‌اید و دوباره این مشکل برای شما به وجود آمد‌ه است ممکن است به عمل جراحی نیاز پیدا کنید.
اولویت جراحی زانو به روش‌های آرتروسکوپی تشخیصی انجام می‌شود. بنابراین، متخصص دستکاری‌های داخل مفصل را با دقت انجام می‌دهد: کشکک را هم تراز می‌کند، حفره مفصلی را ضدعفونی می‌کند و هماتوم‌ها را حذف می‌کند. چنین درمانی باعث توقف دررفتگی‌های مکرر و جلوگیری از آرتروز زانو می‌شود.
توانبخشی پس ار دررفتگی
دوره توانبخشی کشکک زانو پس از جراحی طولانی نیست. یک متخصص توانبخشی با تجربه نحوه بهبودی پس از درمان را نظارت می‌کند. گفتنیست که متخصص زانو از فردای روز بعد از عمل شروع به کار با بیماران می‌کند تا مفصل را در وضعیت خوبی حفظ کند. یک متخصص خوب زانو برای هر یک برنامه توانبخشی فردی، ورزش درمانی و فیزیوتراپی را برای بهبودی سریع زانو ایجاد می کند.
همچنین ممکن است برای بهبود عملکرد مفاصل، تزریق اسید هیالورونیک یا درمان PRP تجویز شود. این روش‌ها به بهبود تغذیه مفصل و تسریع بهبودی زانو کمک می‌کند
کلام آخر
یکی از آسیب‌های جدی زانو، دررفتگی زانو است. کشکک زانو قسمت بسیار مهمی از مفصل زانو است که مکانیسم اکستانسور (مکانیسم باز کننده و مستقیم کننده مفصل زانو) را شکل می‌دهد.
بی‌ثباتی کشکک زانو مجموعه‌ای از بیماری‌هایی است که بر حرکت کشکک یا کاسه زانو تأثیر می‌گذارد و شامل دررفتگی و نیمه‌دررفتگی کشکک زانو می‌شود. در این مقاله به علت و علائم دررفتگی و بی ثباتی کشکک زانو اشاره کردیم. همچنین به معرفی راه‌های درمان خانگی و جراحی دررفتگی کشکک زانو پرداختیم.