علت قفل شدن زانو از طریق شرح حال، معاینه فیزیکی و مطالعات تصویربرداری قابل تشخیص است. اما علت انسداد مکانیکی ممکن است تنها در طول معاینه آرتروسکوپی مفصل زانو مشخص شود. مشخص شده است که تصویربرداری در ارزیابی یکپارچگی ساختارهای داخل مفصلی نقش دارد. اما در برخی موارد غیر معمول، تصویربرداری نمی‌تواند علت قطعی قفل شدن زانو را شناسایی کند. تا به حال دید‌ه‌اید که بارها در هنگام نشستـن، زانویتان قفل شده است و دیگر قادر به صاف کردن آن نخواهید بود! این مشکل امروز‌ه به یکی از رایج ترین مشکلات زانویی در افراد تبدیل شده است.
در واقع قفل شدن زانو یک بیماری ارتوپدی است که نیاز به درمان فوری و انجام حرکات اصلاحی قفل شدن زانو دارد. در این مقاله از سایت آی آر مای شاپ علت قفل شدن زانو، علت صاف نشدن زانو، را بررسی می‌کنیم.
قفل شدن چیست؟
بزرگ‌ترین مفصل در بدن انسان، زانو است که ران پا را به ساق پا متصل میکند. هنگام راه رفتن، ورزش، بالا و پایین رفتن از پله‌ها، مفصل زانو نیروی زیادی را تحمل میکند. مفصل زانو این قابلیت را دارد که خم و راست شود و تا حد امکان چرخش آن نیز وجود دارد. وقتی زانو قفل میشود، درست مثل این است که چیزی در میان مفصل آن گیر کرد‌ه است و دامنه حرکتی آن محدود میشود. بدین معناست زانو دیگر نمی‌تواند خم و راست شده یا بچرخد. همزمان با این حالت درد نیز حرکت زانو را دشوار میکند.
قفل شدن زانو دو نوع است که در ادامه با این دو نوع قفل شدن زانو آشنا می‌‌‌شویم.
انواع قفل شدگی زانو!
زانو به دو حالت ممکن است دچار قفل‌شدن شود:
- قفل شدن کاذب
- قفل شدن واقعی
قفل شدن کاذب زانو: قفل کردن کاذب زانو بسیار رایج تر از قفل کردن واقعی آن است. در این حالت، حرکت زانو به دلیل اسپاسم عضلانی موقتاً محدود میشود، زیرا بدن سعی میکند در پاسخ به درد از خود محافظت کند. این اتفاق زمانی رخ میدهد که مکانیزم حفاظتی بدن با محدودسازی دامنه حرکتی، از وارد شدن آسیب به ناحیه زانو جلوگیری کند. در این شرایط، ماهیچه‌های پا دچار گرفتگی میشوند که به این حالت به اصطلاح قفل شدن کاذب زانو گفتـه میشود.
در قفل شدن کاذب زانو، هیچ مانعی در مفصل زانو وجود ندارد و پس از بروز این عارضه میتوان آن را مجددا حرکت داد. به عبارت دیگر، این حالت صرفا به‌صورت لحظه‌ای رخ میدهد و با قفل شدن کاذب زانو، دامنه حرکتی زانو به‌طور موقت محدود میشود.
قفل شدن حقیقی زانو: این نوع از قفل شدن زانو به علت ممانعت مکانیکی ایجاد میشود و حرکت نرم زانو را مختل میکند. این مانع مکانیکی میتواند در اثر پارگی مینیسک، گیر کردن غضروف یا استخوان در میان مفصل زانو باشد. حالا اگر یک مانع مکانیکی درون مفصل زانو گیر کند، حرکت پا محدود شده و موجب خشکی زانو و در نتیجه قفل شدن آن میشود. در این حالت، زانو کاملا از کار می‌افتد و برای چند دقیقه نمی‌توان آن را حرکت داد. سپس برای اینکه فرد بتواند مجددا پای خود را حرکت دهد، باید چند دقیقه آن را به آرامی حرکت داد‌ه یا تکان دهد. در برخی موارد نیز، ممکن است نیاز باشد که پزشک متخصص به صورت اورژانسی مانع موجود را بردارد.
علائم و نشانه‌های آن
درد شدید درهنگام صاف کردن مفصل زانو میتواند نشانه‌هایی از قفل کردن زانو باشد.
- صدا داد‌ن و تق تق زانو میتواند یکی از نشانه‌های قفل شدن زانو باشد. حرکت داد‌ن مفصل زانو موجب تولید صداهایی میشود که بر اثر حرکت کردن و گیر کردن تکه‌های رها شده مینیسک در زانو ایجاد میشود.
- مشاهده درد و ناراحتی در هنگام لمس مفصل زانو
- تب، عفونت مفصل زانو یا آبسه مفصل زانو
در ادامه این مطلب به بررسی علت قفل شدن زانو در هر دو حالت کاذب و واقعی، همچنین علت صاف نشدن زانو خواهیم پرداخت.
علت قفل شدگی کاذب
از مهم‌ترین دلایل قفل‌شدن کاذب زانو میتوان به این موارد اشاره کرد:
- سندرم پلیکا؛ اصلی ترین علت قفل شدگی کاذب
اگر در پلیکای میانی شکاف روی بافت سنوویال پوشش‌دهنده مفصل فشار وارد شود، سندرم پلیکا ایجاد میشود که میتواند منجر به قفل‌شدن کاذب زانو شود.
- وجود التهاب؛ علت شایع قفل شدگی کاذب
چنانچه در ساختار زانو التهاب وجود داشته باشد، زانو نمی‌تواند حرکت عادی خود را داشته باشد و قفل میکند. این عارضه اغلب با درد شدید همراه است.
- آسیب‌دیدگی زانو؛ شدن هنگام بلند شدن
آسیب به هر یک از ساختارهای زانو که ممکن است با درد همراه باشد، میتواند باعث اسپاسم عضلانی یا رگ به رگ شدن زانو شود. این امر باعث قفل شدن زانو کاذب میشود.
- حرکت نامناسب کشکک زانو؛ علت صاف نشدن زانو
اگر حرکت کشکک زانو روی شکاف جلوی زانو با مشکل مواجه شود، باعث قفل شدن زانو خواهد شد. این عارضه غالبا با درد بسیار زیادی همراه است و تا چند دقیقه فرد در خم کردن یا صاف کردن زانو مشکل خواهد داشت.
- آب آورد‌ن زانو؛ علت قفل شدن کاذب
اگر مایع درون کپسول مفصل زانو در این ناحیه جمع شده باشد. حرکت زانو محدود میشود و به زانو فشار می‌آید. در نتیجه زانو به راحتی خم و راست نمی‌شود.
تمام دلایل ذکر شده می‌توانند علت صاف نشدن زانو باشند و از خم و راست شدن آن جلوگیری کنند.
در ادامه نوبت به تشریح علت قفل شدن حقیقی زانو می‌رسد با ما همراه باشید.
علت قفل شدگی حقیقی
قفل‌شدن حقیقی زانو میتواند در افراد مختلف و به دلایل متفاوت ایجاد شود. دلایل زیر نقش زیادی در قفل شدن زانو دارند:
۱. پارگی مینیسک؛ اصلی‌ترین علت قفل شدگی حقیقی
مینیسک لایه ضخیمی از غضروف است که سطح درونی مفصل را پوشاند‌ه و نقش ضربه گیر، حرکت مفصل را نیز روان تر میکند. اگر مینیسک پاره شود، تکه پاره شده آن ممکن است در مفصل زانو گیر کرد‌ه و باعث قفل شدن آن شود. شایع ترین نوع پارگی مینیسک زانو که میتواند باعث قفل شدن زانو گردد، “پارگی دسته سطلی” نام دارد. در این حالت، قسمتی از مینیسک پاره شده ولی همچنان به مینیسک متصل می‌ماند و بدین صورت میتواند در اطراف آن ناحیه در حرکت باشد. با حرکت مفصل زانو، این تکه پاره شده ممکن است به اندازه‌ای بزرگ باشد که در مفصل گیر کرد‌ه و باعث قفل شدن آن گردد.
پارگی مینیسک یکی از اصلی ترین علل درد زانو نیز می‌باشد. ایجاد آسیب، معمولا در اثر چرخیدن بر روی یک زانو و یا فرسودگی تدریجی مفصل میتواند علت پارگی مینیسک زانو باشد. در واقع علت صاف نشدن زانو و حتی درد زانو هنگام خم شدن میتواند پارگی منیسک آن باشد.
۲. استخوان ضعیف و شکننده در ساختار زانو؛ علت صاف نشدن زانو
عامل دیگری که میتواند باعث قفل شدن زانو شود، زمانی است که تکه‌ای استخوان از مفصل زانو شکستـه سپس آزادانه در آن محیط گردش کند. همانند پارگی مینیسک، اگر استخوان شکستـه شده به جای اشتباهی رفتـه و آنجا گیر کند، میتواند باعث قفل شدن زانو در یک موقعیت خاص گردد. تکه استخوان ممکن است دراثر یک آسیب و یا یک عارضـه پزشکی باشد.
۳. آرتروز؛ یکی دیگر از علل قفل زانو
آرتروز و روند طبیعی پیر شدن فرد، می‌توانند احتمال قفل شدن زانو را افزایش دهند. با گذشت زمان، غضروفی که استخوان‌ها را در زانو پوشش میدهد فرسود‌ه شده و به تدریج از بین می‌رود. غضروف تکه تکه شده ممکن است در درون مفصل زانو گیر افتاد‌ه و خم شدن آن را ناممکن کند. اگرغضروف کاملا از بین رفتـه باشد، ممکن است که تراشه‌های استخوانی نیز در مکانیسم مفصل زانو اختلال ایجاد کرد‌ه و باعث قفل شدن زانو میشوند. به این شرایط در اصطلاح پزشکی استئو کندریت دیسکان گفتـه میشود.
۴. انجام ورزش‌های شدید؛ علت قفل شدگی در جوانان
انجام ورزش شدید و کشید‌ه شدن ماهیچه ران نیز میتواند باعث قفل شدن زانو شود. اگر در ماهیچه‌های خارجی ران ضعف یا گرفتگی ایجاد شود، در تعادل کشکک زانو نیز اختلال ایجاد میشود. در این صورت، تا زمانی که ماهیچه به حالت عادی خود باز نگردد، کشکک زانو نیز در همان حالت باقی می‌ماند. باید بدانید که حتی اگر کشکک زانو مجددا تعادل خود را به دست آورد، ایجاد دامنه حرکتی طبیعی زانو مدت زمان زیادی طول می‌کشد.
۵. ساییدگی کشکک زانو؛ یکی از مهم ترین علل قفل
ساییدگی کشکک با نام کندرومالاسینیز معروف است و سبب احساس ساییدگی در مفصل کشکک شده و بیمار احساس قفل شدن زانو میکند.
۶. آسیب دیدگی رباط‌ها: علت صاف نشدن زانو
آسیب رباط‌ها موجب قفل شدن زانو و ناپایداری و خالی کردن زانو میشود، که گاهی اوقات سستی زانو نیز نامید‌ه میشود. درد زانو با صاف کردن آن و تحمل وزن، شدیدتر میشود.
۷. کندرکلسیوز؛ در زنان مسن
این بیماری که اغلب در زنان مسن شایع‌تر است به‌دنبال رسوب کلسیم پیروفسفات در مفاصل است. رسوب باعث تخریب مفصل میشود و در این اثنا ممکن است علایم نداشته باشد یا اینکه مفصل با درد و تورم بیمار را متوجه کند. اگر این رسوب و تخریب در مفصل زانو باشد باعث قفل شدن زانو و بی‌ثباتی آن میشود.
۸. علت قفل شدگی در خواب
شما ممکن است دچار آرتروز زانو باشید. اگر زود متوجه این مشکل شده‌اید، بسیار خوب است. هرچه سریع‌تر به متخصص مراجعه کنید و روزانه قرص‌های کلسیم مصرف کنید. حتی اگر پزشک شما آن را به شما نگفته باشد، از پزشکتان بخواهید تا برایتان قرص کلسیم تجویز کند.
میتوان آسیب رباط صلیبی قدامی زانو، بیماری استئوفیت و انتزوفیت را دلیل قفل شدن زانو و علت صاف نشدن یا ناتوانی در خم شدن دانست.
چکیده‌ایی از مطالب
قفل شدن یک وضعیت ناتوان کننده است که با ناتوانی در دستیابی به کشش کامل زانو مشخص میشود. قفل شدن زانو در اثر انسداد مکانیکی ناشی از هر گونه ناهنجاری داخل مفصلی ایجاد میشود. شایع‌ترین علت قفل شدن زانو عبارتند از پارگی ضربه‌ای منیسک، آسیب رباط صلیبی و شکستگی استئوکندرال. در این مقاله علاوه بر تشریح علت قفل شدگی به معرفی چند حرکات اصلاحی زانو پرداختیم. باید بدانید که از روش‌های غیر جراحی رفع قفل شدن زانو هستند.